Erken aşama bir girişime yatırım yaparken herkesin aklında aynı soru vardır:

“Bugün yaptığım bu yatırım, 5–7 yıl sonra bana nasıl geri dönecek?”

Bu sorunun en net cevabını veren kavram exit çarpanıdır. Yatırımcıya, gelecekteki potansiyel getiriyi anlaması için bir çerçeve sunar. Girişimci için de hedeflerini mantıklı bir zemine oturtmanın önemli bir aracıdır.

Bu yazıda exit çarpanının ne olduğunu, nasıl hesaplandığını ve neden erken aşama yatırımların en kritik göstergelerinden biri olduğunu ele alıyoruz.

Exit Çarpanı Nedir?

Çıkış anında yatırımın kaç katına geri döndüğünü gösteren bir metriktir.

Yani:

Bugün yatırdığınız para → Exit günü size kaç kat olarak geri gelecek?

Finansal literatürde exit multiple genellikle şirket değerinin bir finansal metrikle oranlanmasıyla hesaplanır. Ancak erken aşama yatırımlarda çoğu zaman en pratik yaklaşım şudur:

Exit Çarpanı = Yatırımcının Exit Anında Elde Ettiği Değer ÷ Başlangıç Yatırımı

Exit Çarpanı Nasıl Hesaplanır?

Bir yatırımcı için formül son derece nettir:

Exit Çarpanı = Exit Değeri ÷ Yapılan Yatırım

Örnek:

Bir yatırımcı bir girişime 1 milyon yatırdı.

Yıllar sonra girişim satıldı ve yatırımcının hissesi 10 milyon değer etti.

10M ÷ 1M = 10x > Bu yatırımcı parasını 10 katıyla geri almış oldu.

İşte exit çarpanı yatırımcının “kaç kat kazandığını” doğrudan gösteren bu orandır.

Erken Aşamada Beklenen Çarpanlar Neden Daha Yüksek?

Çünkü erken aşama yatırımların risk profili diğer tüm yatırım türlerinden çok daha yüksektir. Yatırımcı, portföyünün doğal riskini dengeleyebilmek için başarılı olacak birkaç girişimde yüksek çarpanlar hedefler.

Genel olarak beklenen aralıklar:

·   Erken aşama VC yatırımları: 10x – 100x+

·   Büyüme aşaması yatırımları: 3x – 10x

·   Buyout/LBO: 2x – 5x

Yani erken aşamada yüksek çarpan hedeflemek bir “lüks” değildir, yatırımın doğasının gereğidir.

Exit Çarpanı Belirlerken Yatırımcı Neye Bakar?

Benzer Exit Verileri (M&A – IPO)

Son yıllarda aynı sektördeki şirketlerin kaç çarpanla satıldığı en önemli referanstır.

Sektör ve İş Modeli

·   SaaS: genelde gelir çarpanı ile değerlendirilir.

·   Daha oturmuş iş modelleri: EBITDA çarpanı öne çıkar.

Makro Ekonomi ve Faiz Seviyesi

Faizler yükseldiğinde çarpanlar düşme eğilimindedir. Likiditenin bol olduğu dönemlerde çarpanlar genişler.

Coğrafi Pazar Farklılıkları

ABD, Avrupa, Türkiye, Orta Doğu gibi bölgelerin her birinde hem risk algısı hem exit likiditesi farklıdır; bu da çarpanlara doğrudan yansır.

Erken Aşama Yatırımda Finansal Metrikler Neden Her Zaman Yeterli Olmaz?

Erken dönemde gelir düşük, EBITDA ise çoğu zaman negatiftir. Bu nedenle yatırımcılar klasik finansal metriklerin ötesine bakar.

Aşağıdaki göstergeler çok daha belirleyicidir:

·   Pazarın büyüklüğü (TAM / SAM / SOM)

·   Ürün-pazar uyumu sinyalleri (kullanıcı sayısı, retention, NPS)

·   Pilot anlaşmalar, LOI veya PoC’ler

·   Birimin ekonomisi potansiyeli (LTV/CAC)

Yatırımcı bu verilerle girişimin ileride yaratabileceği gelir kapasitesini simüle eder ve ona göre exit çarpanı aralığı belirler.

Girişimci İçin Exit Çarpanı Neden Önemlidir?

Girişimci açısından exit çarpanı sadece yatırımcıyı ikna etmek için kullanılan bir araç değildir. Aynı zamanda:

·   Şirketin uzun vadeli hedeflerini netleştiren,

·   Hangi metriklerin büyütülmesi gerektiğini gösteren,

·   Gerçekçi bir exit senaryosu oluşturan bir rehber işlevi görür.

Girişimci şunu bilmelidir: “Gelecekte bu çarpanı yakalayabilmem için bugün hangi metrikleri büyütmem gerekiyor?” Bu bakış açısı, girişimin yol haritasının mantıklı bir temele oturmasını sağlar.

Yatırımcı için Özet: Exit Çarpanı Size Ne Söyler?

·   Yatırımın gerçek potansiyel getirisini gösterir.

·   Portföyünüzdeki riskleri dengelemenize yardımcı olur.

·   Hangi girişimlerin “fund-returner” olabileceğini anlamanızı sağlar.

·   Gelecekteki değerlemeyi daha sağlıklı tahmin ettirir.

Exit Çarpanı, Erken Aşama Yatırımın Yol Göstericisidir

Erken aşama yatırımlarda belirsizlik fazladır; ancak exit çarpanı yatırımcıya hem risk hem getiri açısından net bir perspektif sunar. Girişimci için ise büyüme hedeflerini yapılandıran stratejik bir pusuladır.

Doğru çarpanı anlamak, doğru yatırımı seçmenin ve doğru ortaklığı kurmanın en önemli adımlarından biridir.

Eğer sen de girişimcilik ekosisteminde rastlantılarla değil, stratejiyle ilerlemek istiyorsan, Startupfon’un yatırımcı ağına katılabilir, doğru girişimi birlikte seçmek için bize startupfon.com üzerinden ulaşabilirsin.